«Είναι ο τραυλισμός κληρονομικός;», «εγώ τραυλίζω, θα τραυλίσει και το παιδί μου;»: Αυτές είναι κάποιες από τις ερωτήσεις που μπορεί να γεννιούνται στους γονείς που εμφανίζουν οι ίδιοι τη διαταραχή του τραυλισμού ή παρατηρούν τα συμπτώματά της στο παιδί τους.
Ο τραυλισμός κατατάσσεται στις νευροαναπτυξιακές διαταραχές, γεγονός που υποδηλώνει και το οργανικό της υπόβαθρο. Κλινικοί τον χαρακτηρίζουν ως ‘οικογενειακό χαρακτηριστικό’ και οι έρευνες, εδώ και πολλά χρόνια, υποστηρίζουν με ερευνητικά δεδομένα την κλινική παρατήρηση ότι ο τραυλισμός ‘ταξιδεύει’ μέσα στις οικογένειες. Άλλωστε ο ίδιος ο Δαρβίνος, σύμφωνα με μαρτυρίες, είχε κληρονομήσει τον τραυλισμό από τον παππού του.
Σύμφωνα με έρευνες η πιθανότητα εκδήλωσης τραυλισμού σε συγγενείς πρώτου βαθμού ατόμων που τραυλίζουν είναι τριπλάσια σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Στο 68% των περιπτώσεων ατόμων με τραυλισμό υπάρχει κάποιος συγγενής με τραυλισμό στην ευρύτερη οικογένεια, στο 39% υπάρχει συγγενής πρώτου βαθμού με τραυλισμό ενώ στο 27% υπάρχει γονιός με τραυλισμό (Yairi & Ambrose, 1992). Σε γενικές γραμμές αναφέρεται πως τα ποσοστά των ατόμων που έχουν κληρονομήσει τη διαταραχή κυμαίνονται από το 20 έως το 74%. Αυτό δείχνει πως ένα παιδί είναι πιθανό να κληρονομήσει από την οικογένειά του την «προδιάθεση» του τραυλισμού.
Με άλλα λόγια, ο ένας ή και οι δύο γονείς που συμμετείχαν στις έρευνες είχαν την προδιάθεση του τραυλισμού και τη μετέφεραν στο παιδί τους μέσα από τα γονίδια. Επιπλέον σε έρευνες που έχουν γίνει σε μονοζυγωτικά δίδυμα (τα μονοζυγωτικά δίδυμα έχουν πανομοιότυπο DNA), καταδεικνύουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης του τραυλισμού και στα δύο δίδυμα συγκριτικά με παιδιά που είναι απλά αδέρφια.
Ερευνητές που ασχολήθηκαν με τις διαταραχές ροής της ομιλίας, έχουν εντοπίσει διαφορετικά γονίδια που φαίνονται να συνδέονται με τον τραυλισμό σε επτά διαφορετικά χρωμοσώματα. Πιο συγκεκριμένα κάνουν λόγο για τα χρωμοσώματα 1, 7, 9, 12, 15, 16 και το 18. Το ότι ένα παιδί μπορεί να κληρονομήσει την «προδιάθεση» για τραυλισμό δεν οδηγεί αυτόματα στο συμπέρασμα ότι θα εμφανίσει σίγουρα τα συμπτώματά του. Μπορεί ένα παιδί να έχει κληρονομήσει την προδιάθεση, αλλά άλλοι παράγοντες μπορεί να έχουν συντελέσει στο να μην εμφανίσει κάποια δυσκολία ή να ανακάμψει από τα συμπτώματα στην προσχολική ηλικία.
Αντιθέτως, ένα άλλο παιδί μπορεί να μην έχει αυτήν την «προδιάθεση», αλλά το περιβάλλον, ο τρόπος ζωής του, η οργανικότητά του ή άλλοι παράγοντες να το οδηγήσουν σε πιθανά μπλοκαρίσματα ή επαναλήψεις στην ομιλία του. Ωστόσο, όπως αναφέραμε, αποδεδειγμένα η κληρονομικότητα αποτελεί έναν από τους παράγοντες επικινδυνότητας που προδιαθέτουν ένα παιδί σε μια χρόνια δυσκολία στη ροή της ομιλίας. Η κλινική εμπειρία από τα παιδιά που προσέρχονται για λογοθεραπεία, επιβεβαιώνει τα ερευνητικά δεδομένα.
Όταν μιλάμε για τον τραυλισμό, η σκέψη μας οφείλει να είναι τόσο πολυδιάστατη όσο πολυπαραγοντική είναι και η φύση του. Έτσι, δεν μπορεί η κληρονομικότητα από μόνη της να φέρει συμπτώματα δυσροών ή να συντελέσει εξολοκλήρου στην εδραίωσή τους. Τα γονίδια δεν ενεργούν από μόνα τους αλλά με τη συνέργεια γλωσσικών, συναισθηματικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Στον τραυλισμό, η οργανική προδιάθεση και οι γλωσσικοί παράγοντες μπορεί να παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση και εξελικτική πορεία του τραυλισμού. Οι παράγοντες αυτοί που σχετίζονται με την προδιάθεση ενός παιδιού να εμφανίζει τραυλισμό αλληλεπιδρούν με συναισθηματικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες και καθορίζουν τη σοβαρότητα, τη χρονιότητα και τις επιπτώσεις του τραυλισμού στο παιδί και στην οικογένεια.
Βασιλική Μαρία Μπατζιφώτη
Λογοθεραπεύτρια
Αναφορές
Kraft, S. J., & Yairi, E. (2012). Genetic bases of stuttering: The state of the art, 2011. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 64(1), 34-47.
Guitar, B. (1998). Τραυλισμός: Μία Ολοκληρωμένη Προσέγγιση για τη Φύση και τη Θεραπεία. Επιμέλεια ελληνικής έκδοσης: Καλλιόντζη, Ε. & Ξηνταροπούλου, Δ. Εκδόσεις: Κωνσταντάρας.
